Bielskie dzielnice. Od willi po blokowiska

To dzisiaj tak naprawdę połączenie zabytkowego centrum miasta, gdzie znajdują się stare kamienice z osiedlem mieszkaniowym, na którym stoją charakterystyczne wieżowce. Biegnąca tutaj ul. 11 Listopada to de facto najważniejszy miejski deptak. Pod koniec XVIII wieku był częścią traktu cesarskiego, który łączył Wiedeń z Lwowem. O ulicy mówiło się, że jest ?małą Kartnerstrasse? (główny bulwar Wiednia otoczony wspaniałymi sklepami i kawiarniami). Przed wojną eleganckie sklepy prowadzili tu Niemcy i Żydzi, a na zakupy przyjeżdżały damy z okolicy. Kupowano tu buty od Baty, a w cukierni Eugeniusza Frankla serwowano łakocie. Także po wojnie było tu mnóstwo sklepów, przechodziło tędy wielu ludzi. Mówiąc, że jadą na zakupy do centrum, myśleli właśnie o ul. 11 Listopada. Jednak w ostatnich latach deptak zaczął pustoszeć, bo ludzi przyciągnęły wielkie centra handlowe. Przeniosło się tam wiele sklepów, za nimi poszli klienci. Jeszcze gorzej jest wieczorami, gdy ulica świeci pustkami.

Osiedle z wielkiej płyty zostało wciśnięte w centrum, w miejsce starej zabudowy, na przełomie lat 70. i 80. zeszłego wieku i bez wątpienia zepsuło krajobraz śródmieścia. Tak naprawdę niczym nie różni się od innych bielskich blokowisk. Jego mieszkańcy z jednej strony mają blisko do urzędów i sklepów znajdujących się w centrum, z drugiej narzekają na życie w samym środku miasta. Korki i brak miejsc do zaparkowania to dla nich codzienność. A i uroda samych bloków, ściśniętych obok siebie, pozostawia wiele do życzenia.

Na zdjęciu: ulica 11 Listopada.

podobnie jak inne bielskie osiedla - miało być domem dla robotników przyjeżdżających do Bielska-Białej do pracy, głównie dla pracowników Fabryki Samochodów Małolitrażowych.

Postawiono je bardzo szybko. Pierwsze bloki były gotowe w 1976 roku, a ostatnie już trzy lata później. Mieszkańcy wspominają, że gdy wprowadzili się do swoich wymarzonych mieszkań, nie wszystko było w nich zrobione jak należy. Niektórzy zamiast prawdziwych ścian mieli na przykład dyktę, potem spółdzielnia zwracała im koszty poprawiania pracy budowlańców. Przez lata na smutnym, szarym blokowisku niewiele się działo. Od kilku lat osiedle to w zasadzie wielki plac budowy. Wiele trzeba zmienić. Spółdzielnia ociepla ściany bloków i wymienia okna. 30 lat temu projektanci nie przewidzieli, że będzie tu tyle samochodów i trzeba było dorabiać miejsca parkingowe. Na osiedli powstały także ładne place zabaw.

Ulubionym miejscem spacerów mieszkańców jest trawiaste lotnisko w Aleksandrowicach, uważane za jedno z najładniejszych tego typu w Polsce, które powstało w latach 30.

Budynki portu są miniaturą dawnego berlińskiego Tempelhof. Na lotnisku działa jeden z najstarszych w kraju aeroklubów, który może pochwalić się wychowaniem wielu mistrzów świata, Europy i Polski.

Na zdjęciu: ścieżka koło lotniska.

W zeszłym roku osiedle Karpackie hucznie świętowało swoje 30. urodziny. W tym czasie bardzo urosło. Dzisiaj to małe miasto z przychodniami lekarskimi, szkołami, punktami usługowymi, bankami i sklepami. Jest tutaj nawet kryty basen.

30 lat temu okolica wyglądała zupełnie inaczej. To był koniec miasta. Kolista, która jest dzisiaj ruchliwą drogą, była polnym traktem. - W okolicy rosły dzikie sady, porzucone przez ludzi wywłaszczonych z powodu budowy al. Andersa - wspomina początki istnienia osiedla jeden z mieszkańców.

Mieszkańcy mówi, że Karpackie jak wszystkie blokowiska ma zalety i wady. Jednego na pewno z nikim by nie zamienili: z niektórych balkonów przy sprzyjającej pogodzie widać nawet Tatry! W dodatku na piechotę można dojść do Dębowca czy kolejki linowej Szyndzielni.

Jednym z zabawniejszych wydarzeń w historii osiedla były perypetie z nazwą alei Andersa. Wcześniej była to ulica Czerwonych Wierchów, które padły ofiarą dekomunizacji, jaką na początku lat 90. przeprowadzili bielscy radni. - A przecież do Giewontu, Morskiego Oka i Doliny Pięciu Stawów tatrzańskie Czerwone Wierchy pasują jak ulał - śmieją się mieszkańcy.

Z osiedlem sąsiaduje Kamienica, urokliwa dzielnica jednorodzinnych domów.

Na zdjęciu: w czasie ocieplania bloki na osiedlu Karpackim nabierają intensywnych kolorów.

Stare Bielsko z jednorodzinnymi domami uważane jest za jedną z najbardziej atrakcyjnych dzielnic miasta. To dzielnica z bardzo ciekawymi zabytkami. Jednym z nich kościół ewangelicko-augsburski zbudowany w latach 1818-1827. Co ciekawe - powstał, bo mieszkańcy okolicznych wsi, którzy chodzili na nabożeństwa do kościoła w Bielsku, pokłócili się z mieszczanami o... dostęp do ławek. Ponosząc 1/3 kosztów utrzymania bielskich pastorów, zażądali przyznania im 1/3 ławek w kościele. Mieszczanie zaprotestowali, a gminy wiejskie postanowiły utworzyć samodzielny zbór ewangelicki w Starym Bielsku. Naprzeciwko kościoła jest cmentarz ewangelicki z pięknymi pomnikami.

Za kościołem znajduje się tzw. grodzisko w Starym Bielsku. To niezwykły zabytek archeologiczny - najstarszy w mieście ślad osadnictwa. Jest pozostałością osady, która powstała w tym miejscu w drugiej połowie XII wieku i istniała do końca XIV wieku. Archeolodzy przekonują, że grodzisko kryje jeszcze wiele zagadek. Odbywają się tutaj różne ciekawe imprezy, np. inscenizacje historyczne.

W Starym Bielsku jest też najcenniejszy zabytek w mieście: gotycki kościół św. Stanisława. Wybudowano go w drugiej połowie XIV wieku. Został ufundowany przez księcia cieszyńskiego Przemysława I Noszaka. Niezwykle cennym zabytkiem jest znajdujący się tutaj tryptyk ze scenami życia i męki św. Stanisława. To drugi gotycki tryptyk po tym z kościoła Mariackiego w Krakowie. Duże malowidło na drewnie lipowym powstało ok. 1500 r. w warsztacie krakowskim i z pewnością było inspirowane twórczością Wita Stwosza.

Ulubionym miejscem spacerów mieszkańców dzielnicy jest wzgórze Trzy Lipki z okazałym krzyżem.

Na zdjęciu: impreza na grodzisku.

Wiedeński architekt Emanuel Rost zaprojektował m.in. obecny ratusz oraz pałacyk przy ul. Komorowickiej. W dzielnicy Komorowice Śląskie znajduje się piękny park noszący jego imię. Urządziła go w latach 90. bielska Fundacja Rozwoju Miasta. Na trzech hektarach rośnie trawa niczym w angielskich ogrodach, teren ozdabiają przywiezione spod Bełchatowa ogromne granity. Jest tam także piękna alejka brzozowa. Obok są nowoczesne korty tenisowe (w hali i pod gołym niebem).

Komorowice to dzielnica przede wszystkim jednorodzinnych domów. A także coraz nowocześniejszych dróg.

Na zdjęciu: przebudowana ulica Niepodległości między węzłem Komorowice a węzłem Rosta.

Wapienica to nie tylko mieszkalna, ale także rekreacyjna część miasta. Kiedyś Wapienica była wsią niezależną od Bielska i nazywała się Łopienica.

W 1932 roku na potoku Wapienica wybudowano sztuczną Zaporę im. Ignacego Mościckiego. Powstało jezioro - Wielka Łąka. Niestety, kąpać się tu nie można bo to zbiornik wody pitnej). Dolina Wapienicy to miejsce szczególne ze względu na bogactwo występujących tutaj roślin i zwierząt. Wiele rosnących tutaj drzew ma pomnikowe wymiary. Spotkać można tu aż 21 gatunków chronionych roślin, m.in. dziewięćsił bezłodygowy, lilię złotogłów, centurię pospolitą. Równie bogata jest fauna doliny. Występują: sarny, jelenie, dziki i lisy, kuny, gronostaje, nietoperze, a także rzadkie gatunki ptaków, płazów i owadów. Z uwagi na bogactwo przyrody w dolinie wytyczono ciekawą ścieżkę przyrodniczo-leśną.

Na zdjęciu: domek nad zaporą.

To jedno z największych blokowisk w Bielsku-Białej. Jego początki sięgają lat 70., gdy w związku z rozwojem Fabryki Samochodów Małolitrażowych do miasta zaczęło przyjeżdżać wielu nowych mieszkańców. To m.in. z myślą o nich rosły wieżowce na osiedlu ?Złote Łany?. Dziś stoi tu ponad 150 bloków. Wiele z nich przez lata było obłożonych płytami azbestowo-cementowymi. Na szczęście w ostatnim czasie szkodliwe płyty zdemontowano a bloki otrzymały nowe elewacje. Jednak mnogość ich kolorów nie wszystkim przypadła do gustu, nie brakuje głosów, że budynki powinny być pomalowane w jednym stylu.

Wielką bolączką mieszkańców Złotych Łanów jest brak wystarczającej ilości miejsc do parkowania. Coraz częściej mówi się też, że na osiedlu spada poziom bezpieczeństwa. Wieczorami ławki pod blokami okupują podpici dresiarze. To tutaj najczęściej dochodzi też do dewastacji wiat przystankowych.

Dużą zaletą osiedla jest pływalnia Aqua.

Na zdjęciu: otwarcie pływalni

Do początku lat 70. ubiegłego wieku Straconka była odrębną wsią. Dzisiaj jest popularną dzielnicą mieszkaniową Bielska-Białej, w której wyrastają kolejne domki jednorodzinne. Posiadanie tutaj własnego domu od lat było marzeniem wielu bielszczan. Straconka to bowiem stosunkowo spokojnie miejsce, znajdujące się tuż pod górskimi zboczami. Można tu naprawdę liczyć na spokój i relaks po pracy.

To także popularne miejsce wypoczynku dla wielu osób. Na tutejszych bulwarach w ciepłe dno roi się spacerowiczów. Niestety, wieczorami stojące tutaj ławki często zajmuje podpite towarzystwo. W miejskich planach jest gruntowna modernizacja bulwarów - pojawią się tutaj ścieżki rowerowe, place zabaw, toalety i parkingi. Niestety - ostatnio oblicze dzielnicy zmieniła nieco wschodnia obwodnica miasta.

W Straconce nie brakuje ciekawych miejsc. To pozostałości po dawnych kamieniołomach, źródełko Walczok, do którego po wodę przyjeżdżają ludzie z całego miasta i wielka, kamienna głowa lwa pod remizą. Ze Straconki pochodzi znana na całym świecie wokalistka jazzowa Urszula Dudziak.

Na zdjęciu: ścieżki dla spacerowiczów w Straconnce

Najbardziej charakterystycznym punktem tej dzielnicy, która kiedyś była częścią istniejącej od wieków wsi, jest kościół św. Barbary. XVII-wieczny kościółek to jedyna drewniana świątynia w Bielsku-Białej. Malutka, kryta gontem budzi zachwyt wiernych, którzy przyjeżdżają tu na msze z całego miasta. Drewniane ściany są pokryte barokowymi malowidłami. To sceny z życia św. Barbary, opatrzone napisami w starej gwarze śląsko-małopolskiej i po łacinie. We wnętrzu znajduje się też gotycka figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1420 roku. Co ciekawe, przyjeżdżają tutaj narzeczeni z całego świata, aby wziąć ślub. Inny znany obiekt to dworek, stojący przy ul. Żywieckiej, zbudowany w połowie XIX wieku. Jego pierwszym gospodarzem był baron Otton von Klobus. Zabytkowa budowla pełniła już wiele funkcji.

W Mikuszowicach Krakowskich stoi wiele domów jednorodzinnych. To dość spokojna dzielnica. Jej mieszkańcy mogą korzystać ze ścieżki rowerowo-spacerowej wzdłuż koryta rzeki Białej, którą można dotrzeć aż do Wilkowic. Dawny, sielski krajobraz dzielnicy w ostatnim czasie zmieniło powstanie wschodniej obwodnicy miasta

Na zdjęciu: kościół pw. św. Barbary

To kolejna, bardzo popularna dzielnica Bielska-Białej, w której w ostatnich latach masowo rosną domy jednorodzinne a także apartamentowce. Ludzie cenią sobie spokój i atrakcyjne położenie tuż pod górami. Narzekają jednak na uruchomioną końcem zeszłego roku wschodnią obwodnicę miasta, która przecięła ich dzielnicę. Bolączką jest też dojazd - rano na ul. Lipnickiej jest bardzo duży ruch, tworzą się korki przy skrzyżowaniu z ul. Lwowska i Żywiecką.

Lipnik ma bardzo długą historię. Ponad 700-lat temu założono go jako wieś książęcą. Na początku XX w. dzielnica przeżywała okres świetności. Była zapleczem rekreacyjnym Bielska, konkurowała o względy mieszkańców z Cygańskim Lasem. Do dziś zostało w nim dużo z dawnej świetności. Ludzie często wybierają się na spacery do tutejszego lasu pełnego zwierząt.

Charakterystycznym punktem są pozostałości dawnego amfiteatru w Lipniku, który powstał na początku XX wieku. Przy jego budowie pomagali mieszkańcy okolicznych domów. Wykorzystano naturalne ukształtowanie terenu: widownię usytuowano na zboczu, a scena to po prostu duża leśna polana. Przy drodze do amfiteatru stoi leśniczówka z 1883 r. - zabytek sztuki snycerskiej. W Lipniku jest też ładny kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Okala go piękny, XIX-wieczny kamienny mur, który zdobi 14 kapliczek ze stacjami Drogi Krzyżowej.

Dzielnica jest też znana z tego, że znajduje się tutaj wysypisko, na które trafiają śmieci z całego miasta.

Na zdjęciu: wmurowanie kamienia węgielnego pod nowoczesne wysypisko

Mikuszowice Śląskie to rekreacyjna część miasta z pięknymi, zabytkowi willami. W XIX wieku wznosili je m.in. zamożni bielscy fabrykanci. Tu jest też Cygański Las, największy bielski park. Rosną w nim brzozy, sosny, świerki i dęby, a latem i jesienią można tu zbierać jagody i grzyby.

Kąpielisko Start w Cygańskim Lesie przez dziesięciolecia podczas letnich miesięcy przyciągało tłumy bielszczan. To prawdziwe jezioro w mieście należało do największych basenów w Polsce - w kilku nieckach o różnej głębokości mieściło się w sumie aż 9 tys. m sześc. wody. Jego napełnianie trwało co najmniej 20 dni.

Ale to się zmieniło. Powstały tu m.in. basen pływacki o dł. 50 m, basen rekreacyjny i brodzik dla małych dzieci, zjeżdżalnie wodne.

Na zdjęciu: basen w Cygańskim Lesie