20-lecie diecezji, która połączyła dwa miasta

Przez lata były to dwie miejscowości: Bielsko i Biała. Starsze i bogatsze Bielsko miało wielkomiejskie ambicje, prowincjonalna Biała pozostawała w jego cieniu. Dzieliła je rzeka Biała - od 1457 r. przez stulecia granica państwa, potem granica Śląska i Małopolski. Bielsko-Biała powstało 1 stycznia 1951 r., kiedy to obydwie miejscowości połączono.

Ostatecznym przypieczętowaniem połączenia dwóch miast było właśnie utworzenie diecezji bielsko-żywieckiej. Wcześniej Bielsko należało do diecezji katowickiej, natomiast Biała do archidiecezji krakowskiej.

Na zdjęciu: widok z wieży katedry

Jan Paweł II powołał diecezję bullą Totus Tuus Poloniae Populus z dnia 25 marca 1992 roku. Mianował też jej biskupa ordynariusza, księdza prałata Tadeusza Rakoczego.

Urodził się 30 marca 1938 roku w Gilowicach, chodził do liceum ogólnokształcącego w Żywcu. W 1957 roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie. Ukończył je 23 czerwca 1963 roku, przyjmując święcenia kapłańskie w katedrze na Wawelu, z rąk biskupa Karola Wojtyły. Najpierw był wikariuszem w parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach, od 1967 roku pełnił funkcję prefekta Seminarium Duchownego w Krakowie.

W 1978 roku papież Jan Paweł II powołał go do pracy przy Stolicy Apostolskiej. Tam wspólnie z ks. Józefem Kowalczykiem, późniejszym nuncjuszem apostolskim a obecnie prymasem Polski, organizował Polską Sekcję Sekretariatu Stanu. Brał udział w wielu zagranicznych podróżach papieskich. Uczestniczył też w tajnych wyjazdach narciarskich papieża, o których kilka lat temu opowiedział kardynał Stanisław Dziwisz.

25 marca 1992 roku Jan Paweł II mianował księdza Tadeusza Rakoczego biskupem ordynariuszem diecezji bielsko-żywieckiej. Święceń biskupich udzielił mu 26 kwietnia 1992 roku w bazylice Świętego Piotra. Uroczysty ingres biskupa Rakoczego do katedry św. Mikołaja w Bielsku-Białej odbył się 9 maja 1992 roku, natomiast do konkatedry w Żywcu - 30 maja 1992 roku.

Kościół św. Mikołaja jest katedrą diecezji bielsko-żywieckiej. Ma długą historię. Świątynię wzniesiono w stylu gotyckim w latach 1443-47 z fundacji księcia cieszyńskiego Wacława I. Zbudowano ją na miejscu kościółka stojącego tu przypuszczalnie od chwili założenia miasta w XIII wieku. Od 1560 do 1630 r. kościół zamieniono na zbór protestancki. Do dzisiejszego wyglądu rozbudowano go w latach 1908-1910 wg projektu wiedeńskiego architekta Leopolda Bauera. Wzniesiono m.in. wysoką na 61 m wieżę. Rozlega się z niej przepiękna panorama miasta i okolicy. Przed kilkoma laty wnętrza kościoła zostały gruntownie odrestaurowane.

Konkatedrą diecezji jest kościół parafialny Narodzenia NMP w Żywcu.

Święty Jan Sarkander jest jednym z patronów diecezji. Urodził się w 1576 roku w należącym w tamtych czasach do Czech Skoczowie. Przyszły święty uczył się w kolegium jezuickim w Ołomuńcu, potem w Pradze uzyskał stopień doktora.

Zadecydował, że zostanie księdzem, a w 1608 roku odebrał święcenia. W parafii w Holeszowie koło Ołomuńca dzięki niesamowitej charyzmie udało mu się przyciągnąć do kościoła ponad 200 osób w ciągu zaledwie jednego roku. W kronikach zapisało się niecodzienne wydarzenie z 1620 roku. Wtedy na Morawy wkroczyli tzw. lisowczycy - słynące z okrucieństwa wojska polskie wysłane na pomoc cesarzowi Ferdynandowi II przez króla Zygmunta II Wazę. Zostawiali po sobie spalone wsie i miasta. Ksiądz Jan wyszedł im naprzeciw w procesji z Najświętszym Sakramentem. Lisowczycy ominęli miasto... Sarkander ocalił miasto, ale ściągnął na siebie śmierć. Protestanckie władze oskarżyły go o sprowadzenie wojsk i zdradę kraju. Został uwięziony. Umarł 17 marca 1620 roku w wieku zaledwie 43 lat podczas tortur w Ołomuńcu. W czasie przesłuchań żądano od niego, by zdradził, z czego były namiestnik Moraw zwierzał mu się w czasie spowiedzi. Ksiądz nie wyjawił tego i do końca modlił się za swoich oprawców.

Kult Jana Sarkandra rozpoczął się zaraz po jego śmierci. Do jego grobu pielgrzymował na przykład sam król Jan III Sobieski.

Kanonizacja Jana Sarkandra wzbudziła zastrzeżenia ze strony czeskich i polskich ewangelików.

Biskup Tadeusz Rakoczy w liście pasterskim jeszcze przed kanonizacją, uspokajał: "Zdajemy sobie sprawę, że niektórzy nasi bracia i siostry ewangelicy, zamieszkujący licznie ziemię cieszyńską, zachowują pewną powściągliwość, a nawet rezerwę wobec kanonizacji bł. Jana Sarkandra. Otóż jeśli jego kanonizacja jest jakimś rozrachunkiem historycznym, to jest rozrachunkiem po prostu ze złem i nienawiścią, bez względu na to, skąd pochodzi. A wiemy przecież, że źródłem jej były obie strony".

Osoba św. Jana Sarkandra otaczana jest szczególną czcią w jego rodzinnym Skoczowie. Jest tam Szlak Sarkandrowski - specjalnie oznakowana trasa związana z jego życiem.

Na zdjęciu: procesja z relikwiami św. Jana Sarkandra na skoczowskiej Kaplicówce.

Jan Paweł II ma bardzo wiele wspólnego z Bielskiem-Białą. Parafia na Złotych Łanach była ostatnią, którą wizytował jako kardynał, na cmentarzu przy ul. Żywieckiej pochowany jest jego dziadek, a w Szpitalu Ogólnym pracował i zmarł jego starszy brat, znany i ceniony w mieście lekarz Edmund Wojtyła. Kardynał Wojtyła wiele razy przyjeżdżał do Bielska-Białej. W 1995 roku - już jako Jan Paweł II - po raz ostatni odwiedził miasto.

- Po tylu latach nieobecności widzę, jak bardzo się zmieniło wasze miasto, jak bardzo się rozwinęło. Jest ważnym centrum gospodarczym i kulturalnym u stóp Szyndzielni i Magurki, które często przemierzałem w pieszych wędrówkach - mówił do mieszkańców zebranych na bielskim dworcu autobusowym.

Papież odwiedził wtedy także Skoczów i Żywiec.

- 28. Międzynarodowy Kongres Ekumeniczny, który odbył się sierpniu 1995 roku w Cieszynie, był jednym z najważniejszych wydarzeń w 20-letniej historii diecezji bielsko-żywieckiej - mówi w rozmowie z KAI diecezjalny referent ds. ekumenizmu i organizator tamtego spotkania, ks. prof. Józef Budniak.

Zwraca też uwagę, że pokłosiem Kongresu sprzed 17 lat były i nadal są m.in. liczne inicjatywy ekumeniczne oraz bardzo dobra współpraca między biskupem katolickim i ewangelickimi na terenie Śląska Cieszyńskiego.

W kongresie udział wzięło 350 uczestników różnych wyznań z 16 krajów Europy, USA i Afryki.

Na zdjęciu: Jan Paweł II w kościele ewangelickim w Skoczowie

W czerwcu 2002 roku jedyny raz w historii diecezji w Bielsku-Białej zorganizowano zebranie Konferencji Episkopatu Polski w Bielsku. Na Podbeskidzie przyjechało około 90 kardynałów, arcybiskupów i biskupów. Rozmawiali wtedy m.in. o przygotowaniach do Światowego Dnia Młodzieży w Toronto, roli i rozwoju laikatu w Polsce, współpracy między duchowieństwem diecezjalnym a zakonnym oraz o kościelnych środkach społecznego przekazu.

Okazją do przyjazdu hierarchów była rocznica beatyfikacji arcybiskupa Józefa Bilczewskiego, pochodzącego z Wilamowic pod Bielskiem. Biskupi uczestniczyli w mszy dziękczynnej za beatyfikację, którą odprawiono w rodzinnej miejscowości błogosławionego. Przewodniczył jej ówczesny prymas Polski Józef Glemp.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii diecezji była kanonizacja pochodzącego z podbielskich Wilamowic błogosławionego arcybiskupa Józefa Bilczewskiego. Papież Benedykt XVI dokonał jej w Rzymie 23 października 2005 roku. Tę datę wyznaczył jeszcze Jan Paweł II, który beatyfikował arcybiskupa Bilczewskiego cztery lata wcześniej - 26 czerwca 2001 roku we Lwowie.

O świętym z Wilamowic papież Pius XI mówił, że był jednym z największych biskupów swoich czasów. Józef Bilczewski urodził się w 1860 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w Krakowie. Zdobył tytuł profesora dogmatyki. W 1900 roku został rektorem Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, a rok później arcybiskupem lwowskim. Zmarł 20 marca 1923 roku. Pochowano go - zgodnie z ostatnim życzeniem - na cmentarzu dla biednych.

Na zdjęciu: msza dziękczynna w Wilamowicach w pierwszą rocznicę beatyfikacji Józefa Bilczewskiego

Na pięknym widokowym wzgórzu Trzy Lipki w Bielsku-Białej od 2001 roku stoi imponujący krzyż. Upamiętnia wejście w trzecie tysiąclecie. Został wybudowany z inicjatywy starobielskiej parafii św. Stanisława. Datki na jego budowę zbierane były w bielskich kościołach. Ma 40 metrów wysokości, a kształtem przypomina charakterystyczne zwieńczenie pastorału używanego przez Jana Pawła II. W kwietniu 2002 roku krzyż został poświęcony przez biskupa Tadeusza Rakoczego.

Do diecezji bielsko-żywieckiej należy Oświęcim. W maju 2006 roku papież Benedykt XVI był w byłym obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau.

- Mówić w tym miejscu kaźni i niezliczonych zbrodni przeciwko Bogu i człowiekowi, nie mających sobie równych w historii, jest rzeczą prawie niemożliwą - a szczególnie trudną i przygnębiającą dla chrześcijanina, dla papieża, który pochodzi z Niemiec - mówił.

Pierwsze święcenia biskupie w historii bielskiej katedry odbyło się w listopadzie zeszłego roku. Odbyła się tam uroczystość konsekracji ks. dr Piotra Gregera, nowego biskupa pomocniczego diecezji bielsko-żywieckiej. Eucharystii z udzieleniem święceń biskupich przewodniczył będzie metropolita krakowski, kard. Stanisław Dziwisz, który wygłosił homilię.