Przez Beskidy po zbójnickich ścieżkach

Do najsłynniejszych zbójów należy Klimczok. Według niektórych podań miał na imię Mateusz i urodził się w Lipowej nieopodal Szczyrku. Górale jednak opowiadają, że zbójów o takim nazwisku grasowało w okolicy przynajmniej kilku. O Klimczoku opowiada się wiele legend. Według jednej z nich był synem księżnej, a urodził się w arystokratycznej rodzinie na bielskim zamku Sułkowskich. Podobno pomiędzy jego kryjówkami w górach a zamkiem istniało sekretne podziemne przejście, z którego zbójnik skorzystał, aby obrabować barona Sunnegha.

Ludzie mawiają też, że to był bardzo przyzwoity zbójnik - biedni zawsze mogli liczyć na jego pomoc. Najsłynniejszym miejscem, które nosi imię zbója, jest szczyt Klimczok (1100 m n.p.m.) w Beskidzkie Śląskim. Na górę prowadzi kilka szlaków turystycznych - z Bielska-Białej, Brennej, Szczyrku i Bystrej. Można znacznie skrócić drogę dzięki kolejce linowej na Szyndzielnię - z dolnej stacji wyciągu do schroniska na Klimczoku idzie się kilkadziesiąt minut, trasa jest bardzo łatwa. Na Klimczoku jest popularne schronisko PTTK.

Łupy Klimczok ukrywał w górskich jaskiniach. Jedną z nich w masywie Klimczoka pod szczytem Trzy Kopce (1080 m n.p.m.) górale nazywają Grotą Klimczoka. To najdłuższa jaskinia w Beskidach, ma ponad 1200 m. Tworzy ją labirynt korytarzy i komór. Różnica między najwyższym i najniższym punktem wynosi ok. 33 m. Jaskinia jest otwarta, można do niej wejść, lecz trzeba się do tego odpowiednio przygotować. Najlepiej zwiedzać ją w towarzystwie doświadczonego grotołaza. Nie można zapomnieć o latarkach, linach, warto zabrać coś do jedzenia i picia. Ratownicy GOPR ostrzegają też, że w razie zabłądzenia nie ma szans na wezwanie pomocy - nie działają tam telefony komórkowe

Zbójów próżno dziś wypatrywać na beskidzkich szlakach, za to można tam zobaczyć wiele miejsc, które są z nimi związane lub noszą ich imiona. Słynni zbójnicy są patronami restauracji, hoteli, jaskiń i górskich szczytów. Apartament kominkowy w czterogwiazdkowym hotelu Klimczok w Szczyrku to całkiem spore mieszkanie - ma około 100 m kw. powierzchni. Spał tam słynny skrzypek Nigel Kennedy, gdy koncertował w Bielsku-Białej. Gości kuszą m.in. eleganckie baseny w stylu rzymskich term.

Ondraszek to postać autentyczna - Ondrasz Šebesta, syn janowickiego wójta, urodził się w 1680 r. koło Frydka. W 1715 r. zamordował go zbójnik z jego własnej bandy, by zgarnąć sowitą nagrodę wyznaczoną za głowę Ondraszka przez władców Księstwa Frydeckiego. Podobnie jak Klimczok, Ondraszek też zabierał bogatym, a rozdawał biednym, którzy nazywali go swoim obrońcą i hetmanem. Łupy ukrywał w ponad 230-metrowej Jaskini Malinowskiej. Górale nie mają wątpliwości - nie bez powodu nazywają ją Jaskinią Ondraszka. Według jednej z legend ukrywali się w niej podczas prześladowań luteranie z całej okolicy. Najprościej dojść do niej ze Szczyrku czerwonym szlakiem z Przełęczy Salmopolskiej. Zamieszkują ją różne gatunki nietoperzy.

Ondraszek  trafił do literatury (pisali o nim Gustaw Morcinek i Zofia Kossak), a Zespół Pieśni i Tańca Śląsk poświęcił mu Pieśń o zbójniku. Wędrując śladami zbójników, koniecznie trzeba zajrzeć do Ondraszkowej Izby w centrum Wisły. Specjalnością Ondraszkowej Izby jest oscypek z grilla z żurawiną. W karczmie bywa bardzo wesoło, zwłaszcza gdy gra tam góralska kapela

Beskidy mają też... zbójniczkę Katarzynę Skrzyńską. Według legendy i kronikarzy kiedyś nad brzegiem Soły w Kobiernicach stał zamek rycerzy rozbójników, których hersztem była właśnie Skrzyńska. Rabusie łupili kupców wędrujących szlakami handlowymi z Węgier przez dolinę Soły, napadali też na okoliczne miejscowości. Kazimierz Jagiellończyk wysłał wreszcie przeciwko nim ekspedycję karną i wydał rozkaz zburzenia zamku. Katarzyna została pojmana i spalona na stosie na żywieckim rynku. Ze średniowiecznego zamku na stokach Bujakowskiego Gronia w masywie Hrobaczej Łąki w Beskidzkie Małym otoczonego dwiema fosami i murami zostały tylko ruiny muru obronnego, powoli zarastające świerkami i bukami.