Bielsko-Biała. Miejsca, których już nie ma [ZDJĘCIA]

Chociaż trudno w to uwierzyć, kameralną pracownię kapeluszy przy dzisiejszej ul. 11 Listopada Władysława Wór otwarła, zanim jeszcze Bielsko i Biała zostały połączone w jedno miasto. Zakład nazwany Salonem Mód rozpoczął działalność 1 września 1949 roku, a jego założycielka, która miała wówczas 24 lata, do dzisiaj pamięta swoją pierwszą klientkę. Była nią pani, która w poszukiwaniu kapelusza przyjechała tutaj specjalnie z Kęt. Jak wspomina pani Władysława, w tamtym czasie było tutaj aż siedem modystek. Z czasem został tylko jej zakład. Do malutkiej pracowni ulokowanej na parterze starej kamienicy stojącej tuż za mostem na Białej przez ponad 66 lat przychodziły panie z całej okolicy, które szukały eleganckich i dobrze wykonanych kapeluszy, czapek, toczków, a także welonów i różnego rodzaju ozdób. Zakład miał swoje wierne klientki, a tradycja zaopatrywania się tutaj w nakrycia głowy przechodziła z pokolenia na pokolenie , z babci na córkę i wnuczkę. Pani Władysława i jej córka Małgorzata Jędrysko, która potem przejęła pracownię i prowadziła ją razem z mamą, praktycznie przez cały czas stosowały taką samą technologię ręcznego wyrobu kapeluszy. Na zapleczu malutkiego pomieszczenia była stara maszyna, nożyczki, metalowe formy, potrzebne materiały. Gotowe wyroby znajdowały się w przedniej części salonu, można je było podziwiać także na wystawie. Pracownię odwiedzały nawet zagraniczne wycieczki. Niestety, paniom coraz trudniej było utrzymać zakład, m.in. dlatego, że na ul. 11 Listopada zaglądało coraz mniej ludzi. Przyciągnęły ich wielkie galerie handlowe, gdzie w sklepach sieciowych można kupić wszystko. Pracownia przy deptaku działała do końca marca. Teraz przez szybę, zamiast pięknych kapeluszy, widać tylko puste pomieszczenie.

Michał Rezik

Doskonale widoczna z pl. Chrobrego zabytkowa kamienica, będąca niegdyś siedzibą Komunalnej Kasy Oszczędności, to jeden z bardziej charakterystycznych budynków w centrum Bielska-Białej. Niegdyś działał tutaj luksusowy i lubiany lokal Cafe de l Europe. Jednak bielszczanie kojarzą ten gmach z mieszczącą się później w tym samym miejscu restauracją Patria, która była bez wątpienia jednym z najbardziej znanych lokali w mieście. Słynęła z przestronnych wnętrz, secesyjnych malowideł na ścianach i obsługi na wysokim poziomie. Jadano tutaj uroczyste obiady, organizowano bale, a w późniejszych latach także wesela i studniówki. Starsi mieszkańcy miasta do dzisiaj wspominają, że za młodu czuli się onieśmieleni, przychodząc do Patrii bez odpowiedniej ilości gotówki, ale nawet najbardziej marne zamówienie kelner przynosił na srebrnej tacy Zabytkowy budynek wielu mieszkańców Bielska-Białej wciąż nazywa się Patrią, choć restauracji nie ma tutaj już od 2007 roku. W jej miejscu działa teraz galeria z antykami.

DOMINIK SADOWSKI

Apteka Pod jeleniem była najstarszą taką placówką w Bielsku. Powstała w 1769 r. W kamienicy przy bielskim rynku mieściła się od 1865 r. Każdy, kto choć raz przyszedł tutaj po lekarstwa, zapamiętał jej wnętrze. Znajdowały się w nim piękne neorenesansowe meble z końca XIX w. oraz niewielka wystawa starych przyrządów aptecznych. Można było tutaj odnieść wrażenie, że czas się cofnął. Z apteki korzystali jednak, głównie z sentymentu, starsi bielszczanie. Wielu klientów odstraszało jej położenie. Choć rynek jest coraz bardziej atrakcyjny, to nie można na niego wjechać samochodem, a najwięcej osób bywa tu wieczorami, ponieważ przychodzą do pubów i restauracji. Dlatego apteka została zamknięta 1 stycznia i rozpoczęła się jej likwidacja. Przez ostatnie miesiące trwał spór właściciela apteki z miastem o to, do kogo należą zabytkowe meble. Firma, która prowadziła aptekę, początkowo chciała je wywieźć z Bielska-Białej. Władze, wspierane przez konserwatora zabytków, przekonywały, że wyposażenie jest integralną częścią tego wnętrza i podobnie jak cała kamienica należy do miasta. Toczyły się długie rozmowy, a teraz wszystko wskazuje na to, że meble jednak zostaną w Bielsku-Białej. Czy i w jakich okolicznościach bielszczanie znowu będą mogli je oglądać, na razie nie wiadomo.

Fot. Tomasz Fritz / Agencja Gazeta

Charakterystycznym elementem ścisłego centrum Bielska-Białej były zabudowania dawnych Zakładów Przemysłu Wełnianego Finex. Na wielkim terenie, pomiędzy rzeką Białą a ulicami: Cechową, Wałową i Mostową znajdowało się 17 budynków, wzniesionych w latach 1882-1986, dzięki czemu część hal była malownicza i zabytkowa. Widać je było zwłaszcza od strony rzeki. Po likwidacji zakładów przez wiele lat kompleks był opustoszały i coraz bardziej niszczał. Miasto, które stało się jego właścicielem, szukało inwestora, który w odpowiedni sposób zagospodaruje teren. Wreszcie w 2005 roku Finex kupiła spółka, która wybudowała tutaj drugą część Galerii Sfera. Jej zabudowania od strony Białej nawiązują wyglądem do dawnych hal fabrycznych.

PAWE3 SOWA

Na pewno wielu bielszczan pamięta drogerię Tanewski na rogu pl. Wolności i ul. 11 Listopada. Pachniało w niej ziołami, można tam było kupić różne ciekawe rzeczy, takie jak farby do tkanin, środki na mole czy laboratoryjne menzurki. Historia najstarszej w mieście drogerii Tanewski zaczęła się w listopadzie 1909 roku. Franciszek Tanewski otworzył wtedy w Białej drogerię, którą nazwał swoim nazwiskiem. Dokładna data jest nieznana. W dokumentach pojawiają się dwie wersje: 1 albo 11 listopada. Tanewski przez 10 lat kształcił się na drogistę u Wilkosza w Krakowie, przedstawiciela słynnego rodu polskich drogistów. Pochodził z Ulanowa, leżącego nad rzekami San i Tanew. Tanewski to nie było jego prawdziwe nazwisko. Zmienił je, by nie zapomnieć, skąd pochodzi, chciał, by brzmiała w nim rzeka Tan. U Tanewskiego można było kupić proszki od bólu głowy, środki na przeczyszczenie, kosmetyki i wszelkiego rodzaju medykamenty weterynaryjne. Zaopatrywał bielskie fabryki włókiennicze w chemikalia, rozlewał je w piwnicy. Ponoć największy interes robił na środkach na porost włosów. Podczas niemieckiej okupacji patriota Tanewski odmówił podpisania volkslisty. Z całą rodziną trafił do obozu gdzieś na Zaolziu, a Niemcy ustanowili w drogerii zarząd komisaryczny. W 1953 roku ówczesny starosta bielski odebrał Tanewskim drogerię i przekazał sieci sklepów Arged. Drogeria zmieniła nazwę na Lotos. Nikt tak jednak drogerii nie nazywał. Wszyscy mówili, że coś tam można kupić u Tanewskiego i każdy wiedział, o który sklep chodzi. W 1990 roku drogeria znowu zaczęła działać pod starą nazwą. Niestety w 2007 roku została zlikwidowana.

Fot. Paweł Sowa / AG

W kamienicy przy ul. 11 Listopada 33 działała kiedyś najstarsza księgarnia w mieście, księgarnia Oświata. Powstała jeszcze w 1946 roku. Prowadził ją najpierw Związek Nauczycielstwa Polskiego, a potem Dom Książki. W 1990 roku księgarnia została sprywatyzowana. Bielszczanie bardzo lubili to miejsce. Księgarnia była samoobsługowa, każdą książkę można było wziąć do ręki, pooglądać. Pokolenia bielszczan zaopatrywały się tutaj w podręczniki szkolne i obowiązkowe lektury. W czasach, gdy o dobre książki było bardzo trudno, w Oświacie stali bywalcy zawsze mogli liczyć na jakiś rarytas spod lady. Niestety, kilka lat temu księgarnia została zamknięta. Dzisiaj w tym samym lokalu działa sklep z rzeczami za kilka złotych.

Fot. Tomasz Fritz / Agencja Gazeta

Pamiętacie kwiaciarnię w przejściu podziemnym z ul. Barlickiego na pl. Chrobrego? Działała przez lata. To tutaj setki bielszczan zamawiały wiązanki ślubne i kwiaty dla nauczycieli na zakończenie roku szkolnego. Można było tutaj kupić także piękne rośliny w doniczkach ? palmy, paprocie, storczyki czy fikusy. Kwiaciarni nie ma już od kilku lat, ale nadal nie wszyscy bielszczanie przyzwyczaili się do tego, niektórzy nadal przychodzą tutaj z przyzwyczajenia po kwiaty. Są zaskoczeni, że w miejscu kwiaciarni działa pub.

TOMASZ FRITZ

W kamienicy przy ul. 11 Listopada 10 od 2002 roku działa supermarket perfumeryjno-drogeryjny Rossmann. Kto jeszcze pamięta, że zajął lokal po kultowych, znanych wszystkim bielszczanom i mieszkańcom okolicznych miejscowości delikatesach? Podczas kryzysu lat 80. delikatesy na deptaku były najbardziej obleganym sklepem. Można w nich było często kupić luksusowe na owe czasy towary, jak sprowadzane z Kuby zielone, okropnie niedobre pomarańcze, masło, kawę, czekoladę czy szynkę. Był tutaj także całkiem spory wybór różnych alkoholi. Oczywiście, trzeba było stać po to wszystko w ogromnych kolejkach. Sklep zaczął podupadać w latach 90. Gdy został zamknięty, mówiło o tym wydarzeniu całe miasto. Dzisiaj już mało kto o delikatesach pamięta.

Fot. Grazyna Makara / AG