Warto poświęcić któryś z ostatnich wakacyjnych dni na spacer po Białej. To część miasta z licznymi zabytkami i bardzo ciekawą historią. Koniecznie trzeba zajrzeć na ul. Targową obok pl. Wojska Polskiego. Stoi tu narożna secesyjna kamienica Pod Żabami, której portal wieńczy rzeźba przedstawiająca ucztujące żaby w kolorowych frakach i spodniach. Zresztą cała fasada tej bajkowej kamienicy jest bardzo kolorowa i bogato zdobiona. To jeden z najbardziej rozpoznawalnych detali architektonicznych w mieście.
Niedaleko jest kolejna perełka. To ewangelicki kościół przy ul. Staszica zbudowany w latach 1782?1788, który do dziś zachował pierwotny wygląd. Ogromne wrażenie robi drewniany, wysoki na kilka metrów ołtarz z 1835 r., dzieło krakowskiego rzeźbiarza Joachima Korneckiego, m.in. z postaciami czterech ewangelistów i Okiem Opatrzności. A ponadto zabytkowe lampy, ambona, chrzcielnica i ławki. Do dziś grają organy z 1848 r., wykonane przez Karla Kutlera z Opawy, złożone z 1550 piszczałek oraz ruchomych figur.
Fot. Tomasz Fritz / Agencja Gazeta
Stąd bardzo blisko do barokowego kościoła pw. Opatrzności Bożej (1760-1769) przy placu o tej samej nazwie. W jego wnętrzu zachowało się wiele cennych zabytków, m.in. rokokowa murowana ambona w kształcie łodzi rybackiej płynącej pod znakiem krzyża i metalowa chrzcielnica ze sceną chrztu Chrystusa w Jordanie. Na plebanii mieszkał nieżyjący już ksiądz prałat Józef Sanak, legendarny kapelan podbeskidzkiej Solidarności. To właśnie u niego kardynał Karol Wojtyła spędził kilka ostatnich dni przed wyjazdem na pamiętne konklawe w 1978 r. Na cmentarzu parafialnym przy ul. Żywieckiej pochowany jest Maciej Wojtyła, dziadek późniejszego papieża.
Koniecznie trzeba zobaczyć mający ponad sto lat budynek hotelu Pod Orłem, zwany kiedyś Bristolem Południa. Na jego fasadzie są neobarokowe ozdoby, np. piękne medaliony z lwami, w środku zachował się częściowo wystrój klatki schodowej i westybulu z przełomu XIX i XX w. oraz piękna sala redutowa z żeliwnymi arkadami na piętrze. Dzisiaj sala ta jest bardzo popularnym miejscem urządzania różnych imprez, np. balów. Przed laty w hotelu podejmowano m.in. cesarza Franciszka Józefa, Józefa Piłsudskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Dzisiaj kamienica jest siedzibą różnych firm, na dole mieści się pasaż handlowy.
Fot. Tomasz Fritz / Agencja Gazeta
U zbiegu ulic Lwowskiej i 11 Listopada stoi Dwór Thomkego ? to kolejna architektoniczna perełka. Zaznaczony na mapie Białej był już w 1803 r. pełnił wtedy funkcję domu wysyłkowego. Pięknie odnowiony, stał się siedzibą banku.
LUCEK CYKARSKI
Jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym w Białej żyło blisko 4 tys. Żydów. Na skrzyżowaniu ulic Krakowskiej i Kazimierza Wielkiego stała piękna, XIX-wieczna, wybudowana w stylu neoromańsko-mauretańskim synagoga zaprojektowana przez słynnego budowniczego i architekta Karola Korna. Świątynia została uroczyście otwarta 22 września 1889 r. w obecności urzędników i duchownych, przemówienie wygłosił rabin Nathan Glaser. We wrześniu 1939 r. Niemcy podpalili świątynię, a potem wyburzyli jej zgliszcza. Powstało tam getto dla Żydów z Bielska i Białej. Zostali stamtąd wywiezieni m.in. do obozu Auschwitz-Birkenau, większość Żydów tam zginęła. Do miasta wrócili po wojnie tylko nieliczni. Dzisiaj już tylko najstarsi mieszkańcy pamiętają nieistniejącą synagogę. O historii bialskich Żydów przypomina m.in. obelisk niedaleko Polsportu.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze