Bielski deptak handlowy - ulica 11 Listopada to ulica z bardzo ciekawą historią. Powstała pod koniec XVIII wieku jako część traktu cesarskiego łączącego Wiedeń ze Lwowem. Bielszczanie nazywali ją w przeszłości małą Kartnerstrasse [główny bulwar Wiednia ze sklepami i kawiarniami - przyp. red.]. Przed wojną eleganckie sklepy prowadzili tu Żydzi i Niemcy. Była tutaj także cukiernia Eugeniusza Frankla z łakociami z całej Europy. Za syna właściciela tej cukierni wyszła za mąż słynna bielska piosenkarka Maria Koterbska.
Ulica 11 Listopada ma około kilometra długości. Deptak dzieli most na rzece Białej, przez stulecia przebiegała tędy granica państwa, potem granica Śląska i Małopolski.
Zamek Sułkowskich to najbardziej znany i reprezentacyjny bielski zabytek. Znajduje się dokładnie w centrum miasta, na działce nr 1. Powstał prawdopodobnie w miejscu XIII-wiecznej drewnianej strażnicy. Zamek zbudowano w XIV wieku za panowania księcia cieszyńskiego Przemysława I Noszaka. W XV i XVI wieku został rozbudowany, gdyż był ważnym elementem obrony granicy polsko-czeskiej. W XVI wieku po przebudowie dokonanej przez węgierski ród Sunneghów przeobraził się z twierdzy w rezydencję w stylu renesansowym z arkadowym dziedzińcem, ozdobioną imponującymi polichromiami. Kilka razy trawiły go pożary, a odbudowany został w II połowie XVII wieku. Dzisiejszy wygląd budowli, będący mieszanką różnych stylów, pochodzi z czasów ostatniej wielkiej przebudowy z drugiej połowy XIX wieku. Od 1752 do 1945 roku właścicielami zamku była rodzina Sułkowskich.
W zamku działa bielskie Muzeum. Więcej informacji na stronie Muzeum w Bielsku-Białej
Mało które miasto może się pochwalić tak pięknym dworcem kolejowym jak Bielsko-Biała. Wybudowany został w latach 1889-90. Budynek zaprojektował Karol Korn, wybitny architekt i budowniczy. Wspomnienia o zmarłym w 1906 r. Kornie będą nam towarzyszyć podczas całego spaceru po mieście. Jemu oprócz dworca miasto zawdzięcza m.in. hotel Prezydent, budynek poczty głównej, szpital przy ul. Wyspiańskiego, wiele kamienic przy ul. 3 Maja, Mickiewicza i 11 Listopada oraz wille i domy prywatne.
Wielki budowniczy pochowany jest na bielskim cmentarzu żydowskim przy ul. Cieszyńskiej. Tę nekropolię też zobaczymy, ale to trochę później. Teraz wróćmy do dworca. Budynek został wybudowany na trasie austriackiej Kolei Północnej prowadzącej z Wiednia do Krakowa. Przez lata był to niczym niewyróżniający się budynek, jak dziesiątki innych dworców w Polsce. Jednak w 2001 r., po trwającej sześć lat modernizacji, zmienił się nie do poznania. Na suficie odmalowano polichromie stylizowane na pompejańskie ceramiki (z roślinnymi ornamentami, arabeskami, groteskami), odtworzono herb miasta, drewnianą boazerię. Dworzec zdobył nagrodę w prestiżowym konkursie Modernizacja Roku, stał się jedną z miejskich perełek.
Neorenesansowy budynek hotelu President zbudowano w 1892 r. według projektu Karola Korna. Otrzymał prestiżową nazwę: Keiserhof (Cesarski dwór) i przez całe dziesięciolecia był wizytówką miasta. W 1922 r. zmienił nazwę na Prezydent na cześć Gabriela Narutowicza. W 1999 r. hotel kupiła warszawska spółka Expol. Nabyła go razem z całą spółką Prezydent, w skład której wchodziły jeszcze motel Ondraszek i salon Bingo na bielskich Podcieniach. Za 92 proc. udziałów Expol zapłacił 8,5 mln zł. Nie była to najszczęśliwsza transakcja. Hotel - wbrew umowie - nie został zmodernizowany, nie został też podniesiony jego standard z trzech na cztery gwiazdki.
Potem hotel ponownie zmienił właściciela, zmienił nazwę na President i został wreszcie zmodernizowany. Teraz to jedna z miejskich perełek. Bielszczanie - jak od lat - chętnie zaglądają tutaj na popołudniową filiżankę kawy. Obok hotelu stoi fontanna z warszawską Syrenką. To podziękowanie Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy za pomoc w odbudowie zniszczonej wojną Warszawy. Zaprojektował ją bielszczanin Ryszard Sroczyński, stoi tutaj od 1954 r.
Więcej informacji na stronie hotelu
Zabytkowy gmach Teatru Polskiego z 1889 r. należy do najpiękniejszych budynków w mieście. Zaprojektował go wiedeński architekt Emil Ritter von Foerster w stylu historyzmu z elementami klasycyzującymi. Budynek pięknie odrestaurowano. W środku wymieniono wszystkie fotele i odkryto polichromie z motywami roślinnymi. Sufit w głównej sali zdobi stylowy żyrandol, a czerwonobordowa miękka wykładzina pokrywa podłogi i ściany w kuluarach. Wszystko wykonano z materiałów idealnie odtwarzających charakter epoki, w której teatr zbudowano: tapeta w kolorze wrzosu z rysunkami roślinnymi, mosiężne balustrady, secesyjne w formie lampy. Do dawnej świetności wróciła także elewacja, która otrzymała piaskowobeżową kolorystykę sprzed stu lat. Odnowiono też rzeźby i zamontowano bardzo efektowne nocne podświetlenie. Gdy rozpoczynał się remont teatru, robotnicy znaleźli w jego fundamentach metalową tubę zamurowaną z końcem XIX wieku. Był w niej ówczesny bilet, afisz, monety i ręcznie pisany dokument w języku niemieckim dotyczący budowy teatru. Było w nim zdanie: "Oby był ten nowy teatr cennym przybytkiem kultury niemieckiej".
Dużą ciekawostką teatru jest piękna zabytkowa kurtyna, która zagrała w "Ziemi obiecanej" Andrzeja Wajdy.
Więcej informacji na stronie teatru
Galeria Bielska BWA znana jest z wielu ciekawych wystaw. Niektóre wzbudzały sporo kontrowersji. W 2004 r. w galerii zorganizowano wystawę fotografii Natalii Lach-Lachowicz. Wywołała w mieście spore zamieszanie. Gdy ówczesny bielski radny Józef Heczko dowiedział się o planach wydania przez galerię monografii artystki, uznał, że trzeba się przyjrzeć, na co wydawane są pieniądze podatników. - Patrząc na zdjęcia "Seans Brunhilda", nie chcę się zastanawiać, czy ta pani nosi bieliznę pod sukienką, czy nie - tłumaczył Heczko, dodając, że artystka posługuje się estetyką na pograniczu pornografii.
Dwa lata później wybuchła kolejna afera. We wrześniu w BWA otwarta została wystawa "Shadows of humor. Przykra sprawa, czeska wystawa". Szokowała zwłaszcza jedna praca: naturalnej wielkości realistycznie wykonana kukła ubranego tylko w slipki skrępowanego Saddama Husajna pływającego w gigantycznym akwarium dla ryb - pastisz "Sharka" Damiena Hirsta, który w podobnym akwarium umieścił rekina tygrysiego - dzieło Davida Cernego. Tuż po otwarciu wystawy ku zaskoczeniu mieszkańców praca została zdemontowana. Okazało się, że nie spodobała się ona bielskim urzędnikom, którzy zaczęli obawiać się skandalu. Kontrowersyjne dzieło sztuki pojechało do Galerii Szarej w Cieszynie, tam nikt nie miał nic przeciwko temu.
Więcej informacji na stronie galerii.
Jak to w przypadku ulic często bywa, wraz ze zmieniającym się światem ul. 3 Maja zmieniała patronów, nosiła w przeszłości m.in. nazwę ul. Lenina. Ulic z takimi patronami było kiedyś w mieście wiele. W latach 70. i 80. mieszkańcy Bielska opowiadali sobie taki oto dowcip: "Pewien kierowca chce dostać się do Żywca. Pyta ludzi o drogę. Przechodnie tłumaczą mu: najpierw trzeba jechać ul. Lenina, potem skręcić w Dzierżyńskiego, a na końcu w Greczki. Przerażony mężczyzna łapie się za głowę i mówi: - Ale ja chcę do Żywca, a nie do Moskwy!". Ul. Lenina nazywa się dziś 3 Maja, Greczki to Żywiecka, a Dzierżyńskiego - 11 Listopada. Opustoszałe sklepy, ściany XIX- i XX-wiecznych kamienic pomazane przez grafficiarzy - tak wygląda dziś ul. 3 Maja. A kiedyś naprawdę tętniła życiem. Przy niej mieściły się znane bielskie sklepy, m.in. jedyna w mieście składnica harcerska czy salony z eleganckimi butami. Teraz handlowcy stąd uciekają, w wielu pustych witrynach wiszą kartki "do wynajęcia".
Chyba żadne inne polskie miasto nie mogło pochwalić się taką placówką jak Muzeum Literatury im. Władysława Reymonta w Bielsku-Białej. Stworzył je Tadeusz Modrzejewski, z zawodu tkacz, który 30 lat temu, zachwycony twórczością noblisty, zaczął przepisywać jego książki. Do dzisiaj przepisał 92 księgi. Oprócz dzieł Reymonta m.in. "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, "Starą baśń" Józefa Ignacego Kraszewskiego i "Krzyżaków" Henryka Sienkiewicza. Przepisane przez siebie książki własnoręcznie ilustrował. Działające od ponad 20 lat muzeum odwiedziło ponad 100 tys. osób z całego świata. Muzeum działa w kamienicy przy ul. Pankiewicza. Pan Tadeusz mieszka w siedzibie muzeum, nie ma ścisłych godzin jego otwarcia.
Katedry diecezji bielsko- -żywieckiej pod wezwaniem św. Mikołaja to kolejne miejsce warte zobaczenia. Kościół wzniesiono w stylu gotyckim w latach 1443-47 z fundacji księcia cieszyńskiego Wacława I. Zbudowano go na miejscu kościółka stojącego tu przypuszczalnie od chwili założenia miasta w XIII wieku. Od 1560 do 1630 r. zamieniono go na zbór protestancki. Do dzisiejszego wyglądu rozbudowano go w latach 1908-1910 według projektu wiedeńskiego architekta Leopolda Bauera. Wzniesiono wtedy m.in. wysoką na 61 m wieżę. Świątynia jest katedrą od 1992 r.
Koniecznie trzeba zajrzeć do wnętrza, które niedawno przeszło gruntowną renowację. Konserwatorzy odsłonili tutaj piękne modernistyczne polichromie z początku XX wieku. To wzory geometryczne i ornamentalne dekorowane złoceniami i srebrzeniami z motywami promieni i plecionek. W całym wnętrzu jest ich ponad 2 tys. m kw.!
W Bielsku-Białej jest mnóstwo ładnych kościołów. Przy ul. Staszica, znajduje się piękny kościół ewangelicko-augsburski. Zbudowany został w latach 1782-88. Koniecznie trzeba zajrzeć do środka - ogromne wrażenie robi drewniany, wysoki na kilka metrów ołtarz z 1835 r., dzieło krakowskiego rzeźbiarza Joachima Korneckiego, m.in. z postaciami czterech ewangelistów i Okiem Opatrzności. A ponadto zabytkowe lampy, ambona, chrzcielnica i ławki. Do dziś grają organy z 1848 r., wykonane przez Karla Kutlera z Opawy, złożone z 1550 piszczałek oraz ruchomych figur.
W Bielsku-Białej nie brakuje ładnych kościołów. Przy ul. Staszica, znajduje się piękny kościół ewangelicko-augsburski. Zbudowany został w latach 1782-88. Koniecznie trzeba zajrzeć do środka - ogromne wrażenie robi drewniany, wysoki na kilka metrów ołtarz z 1835 r., dzieło krakowskiego rzeźbiarza Joachima Korneckiego, m.in. z postaciami czterech ewangelistów i Okiem Opatrzności. A ponadto zabytkowe lampy, ambona, chrzcielnica i ławki. Do dziś grają organy z 1848 r., wykonane przez Karla Kutlera z Opawy, złożone z 1550 piszczałek oraz ruchomych figur.
Na północno-wschodnim zboczu wzgórza Trzy Lipki znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy Sarni Stok. Ochroną objęto tutaj 11 ha ziemi. Miejsce jako przyrodniczo cenne wskazali naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego już w 1996 r. Są tu nienaruszone naturalne zbiorowiska leśne z drzewami pomnikowymi i nieuregulowany potok. Rośnie tu wiele cennych gatunków roślin (kukułka szerokolistna, listera jajowata, pióropusznik strusi, bluszcz pospolity) i żyją zwierzęta (kumak górski, rzekotka drzewna, ropucha szara, jastrząb, krogulec, myszołów, pełzacz leśny, dzięcioł, pustułka, bażant, zając, sarna, tchórz, wiewiórka, ryjówka).
Na wzgórzu są również bunkry z czasów II wojny światowej. W sąsiedztwie zespołu znajduje się centrum handlowe Sarni Stok - pierwsze wielkie centrum handlowe zbudowane w Bielsku-Białej.
Cmentarz żydowski przy ul. Cieszyńskiej to jedna z najpiękniejszych nekropolii w Bielsku-Białej. Kirkut otoczony jest murem, pomiędzy macewami rosną wiekowe drzewa, niektóre oplata bluszcz. Przy wejściu znajduje się dom przedpogrzebowy.
Cmentarz powstał w 1849 r. Nekropolia jest nadal czynna, ostatni pochówek odbył się kilka lat temu. Pochowano tu wielu ważnych dla miasta i społeczności żydowskiej osób. Na cmentarzu spoczywają m.in.: profesor Michael Berkowitz, sekretarz słynnego Teodora Herzla, którego powieść "Altneuland" stała się symbolem syjonistycznej wizji ziemi Izraela, Arnold Gross, wieloletni radny Białej i honorowy obywatel miasta, Karol Korn, słynny architekt i budowniczy.
Bielski kirkut to jedyna żydowska nekropolia w Polsce, na której pochowani są także muzułmanie - leżą tam ciała czterech żołnierzy tego wyznania, ofiar I wojny światowej. Są tam także groby kilku katolików. Na cmentarzu stoją też nagrobki ze zlikwidowanego w latach 60. żydowskiego cmentarza przy ul. Granicznej. Dzisiaj stoją tam zakłady Polsportu.
Kogo znudziło zwiedzanie zabytków, niech wybierze się na lotnisko w Aleksandrowicach, kilka kilometrów od centrum (jeździ tam kilka miejskich autobusów). W pogodny dzień natkniemy się tu na setki spacerowiczów. Z wybudowanego w latach 30. trawiastego lotniska (miniatura dawnego berlińskiego Tempelhof) startują tylko małe samoloty, ale uważane jest za jeden z najpiękniejszych obiektów w Polsce. Okolica to lotnicze zagłębie Polski, ma tu swoje siedziby kilkanaście firm produkujących szybowce i samoloty.
Wielbiciele kreskówek muszą się wybrać do Studia Filmów Rysunkowych przy ul. Cieszyńskiej. Tu właśnie powstały najsłynniejsze polskie filmy animowane - m.in. z Bolkiem i Lolkiem czy Reksiem. Dziś w studiu nie rysuje się już klatek filmowych na celuloidzie - powstają w komputerze. Ale podczas zwiedzania zobaczymy, jak to było kiedyś...
Więcej informacji na stronie SFR
Koniecznie też trzeba zobaczyć pomniki bohaterów bielskich kreskówek: Reksia (na deptaku 11 Listopada) oraz Bolka i Lolka (przed Galerią Sfera)
Wybudowana w latach 50. kolejka gondolowa, gruntownie zmodernizowana w latach 90., jest jedną z największych atrakcji turystycznych Bielska-Białej. Dawniej trzeba było odstać swoje, żeby kupić bilety.
Blisko dwukilometrową trasę pokonujemy w zaledwie sześć minut, przed modernizacją trwało to dwa razy dłużej. Jeśli tylko jest pogoda, piękne widoki są gwarantowane.
Tuż pod szczytem Szyndzielni, na wysokości 1001 m n.p.m., jest bardzo ładne, duże schronisko (www.szyndzielnia.com.pl) PTTK wybudowane w roku 1897 przez organizację Beskidenverein.
Obok schroniska jest niewielkie alpinarium z różnymi gatunkami górskich roślin założone przez Edwarda Schnacka. W schronisku można zanocować, jest tutaj ponad 50 miejsc noclegowych. Jest także sala telewizyjna, sala do tenisa stołowego, zimą można wypożyczyć rakiety śnieżne. Nocuje tutaj wiele osób, bo to idealna baza wypadowa do wędrówek w kierunku m.in. Szczyrku, Brennej i Bystrej Śląskiej. Z górnej stacji kolejki do schroniska musimy trochę podejść, ale nawet mało wprawnym piechurom zajmuje to najwyżej kilkanaście minut.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze